تأملی بر تحول پارادایمی مسئلۀ «مادری» در اندیشۀ فمینیستی

تجربة زنان از مادری، متأثر از بسترهای متنوع زندگی و گوناگونی هویتی در آن‌ها، به شیوه‌ای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی ساخته و پرداخته می‌شود. این مقاله به موضعی که جریان‌های مختلف معرفت فمینیستی به مسئلة «مادری» در مقام نظر و عمل اتخاذ می‌کنند می‌پردازد تا معانی، مفروضات و دلالت‌های مرتبط با آن را بشناسد و بتواند تحولات تاریخی و معناشناختی این مسئله‌یابی را دریابد و تأثیرپذیری آن را از جریان‌های سیاسی و تحولات تاریخی نشان دهد. این پژوهش که مبتنی بر مرور تاریخی مسئلة مادری در اندیشة فمینیستی بود، سه چرخش پارادایمی را در رابطه با مسئلة مادری نشان می‌دهد. پارادایم طرد و ذات‌گرایی که فمنیسم رادیکال و فمنیسم لیبرال را دربر‌می‌گیرد و با مفاهیمی چون پدرسالاری، ستم و وابستگی گره خورده است؛ پارادایم پدیدارشناختی که موج سوم، فمنیسیم سیاه و فمنیسم پسااستعماری آن را به وجود می‌آورند، بر تمرکز بر تجارب زیسته و تفاوت‌ها مبتنی است و در‌نهایت پارادایم مبتنی بر اکتیویسم، فشار از پایین و تغییرات اجتماعی که حاصل برآمدن نظریة تفکر مادرانه و مادری توانمندانه بوده است و با اعتراض به سکون و انفعال الگوهای حاکم بر مادری، مسئله را بازگرداندن اقتدار و مشروعیت به مادران و توجه به شیوه‌های خلاقانه و مخربِ شناختِ آن‌ها معرفی می‌کند که می‌تواند به ایجاد تغییرات اجتماعی، توسعة فراگیر صلح و دنیایی انسانی‌تر بینجامد.